I.TÊN GỌI DI TÍCH: Nhà thờ và khu mộ Vũ Văn Mật; Vũ Đình Tiến; Vũ Đình Uyên.

          1.Tên gọi chính của di tích:

          - Nhà thờ và khu mộ Vũ Văn Mật; Vũ Đình Tiến; Vũ Đình Uyên.  Nhà thờ được xây dựng để thờ Gia Quốc công Vũ Văn Mật và một số hậu duệ của ông thuộc làng Tường Lai, xã Phú Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An.

          - Mộ là nơi lưu giữ hài cốt của Gia Quốc công Vũ Văn Mật.

          2.Tên gọi khác: Không

          II.ĐỊA ĐIỂM VÀ ĐƯỜNG ĐI ĐẾN

          1.Địa điểm di tích

          Di tích hiện nay thuộc làng Tường Lai, xã Phú Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An

          2.Đường đi đến di tích

          - Nhà thờ và khu mộ Vũ Văn Mật cách Thành phố Vinh – trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa tỉnh Nghệ Ankhoangr 60km về phía Bắc

          -Từ thành phố Vinh, du khách đi theo Quốc lộ 1A ( tuyến Vinh – Hà Nội) đến ngã ba cầu bùng rẽ trái theo tỉnh lộ 538, đến km 8( ngã tư xã hợp thành, huyện Yên Thành) rẽ phải theo đường 533, đi khoảng 1km là đến di tích

          -Từ Hà Nội, du khách đi theo quốc lộ 1A ( Hà Nội – Vinh) đến ngã ba cầu bùng rẻ phải theo tỉnh lộ 538, theo chỉ dẫn trên là đến di tích

Cổng vào Di tích lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia nhà thờ họ Võ

          3.Giá trị lịch sử

          - Nhà thờ và khu mộ Vũ Văn Mật là công trình kiến trúc có giá trị lịch sử được xây dựng để thờ Gia Quốc công Vũ Văn Mật và phối thờ hai hậu duệ của dòng họ Vũ- những người đã có nhiều đóng góp đối với đất nước trong các giai đoạn lịch sử đầy biến động của dân tộc.

          - Các nhân vật thờ tại đây sống ở nhiều giai đoạn lịch sử và bối cảnh xã hội khác nhau. Điều này giúp hậu thế hiểu thêm về các giai đoạn lịch sử đương thời khi tìm hiểu về các nhân vật thờ. Đặc biệt là thời Lê Trung Hưng, một thời kỳ đầy những biến động.

Khu mộ Vũ Văn Mật; Vũ Đình Tiến; Vũ Đình Uyên

         3.1. Gia Quốc công Vũ Văn Mật (1493 - 1571

         Gia Quốc công Vũ Văn Mật là nhân vật lịch sử có nhiều công trạng thời Lê Trung Hưng giúp nhà Lê – Trịnh ổn định tình hình chính trị phương Bắc. Ông là nhân vật tiêu biểu trong giai đoạn Trịnh -  Mạc phân tranh, được nhiều tài liệu, chính sử ghi nhận. Đây là những cứ liệu lịch sử quan trọng khẳng định công lao của Gia Quốc công Vũ Văn Mật đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Lê Trung hưng. Qua đó, giúp thế hệ trẻ hiểu thêm về giai đoạn lịch sử đầy biến động của dân tộc.

         3.2. Vũ Đình Tiến (1612 - 1669):

         Vũ Đình Tiến là nhân vật lịch sử có nhiều đóng góp to lớn đối với triều đình Lê – Trịnh giai đoạn Trịnh – Nguyễn phân tranh.

         Ông là vị tướng tài kinh qua nhiều chiến trận, lập được nhiều chiến công, tạo tiền đề vững chắc cho việc ổn định tình hình chính trị phía Nam trong suốt hơn một thập kỷ (1656 - 1669).

         Khi chiến sự phía Nam tạm lắng, ông lại được triều đình cử đi trấn thủ phía Bắc – một vùng đất luôn diễn ra các cuộc giao tranh ác liệt giữa triều đình nhà Mạc với triều đình Lê – Trịnh. Song với tài năng và tinh thần trung quân ái quốc, Vũ Đình Tiến đã luôn hoàn thành sứ mệnh, nối nghiệp tổ tiên, giữ vững các địa bàn trọng yếu, chăm lo cho nhân dân, tạo thế đứng vững chắc cho triều đình Lê – Trịnh và được sử sách lưu danh.

3.3.Vũ Đình Uyên (1657 - 1732):

         Võ Đình Uyên là hậu duệ đời của Gia Quốc công Vũ Văn Mật, mặc dù không có nhiều công trạng hiển hách như các bậc tiền bối nhưng bằng tài năng và lòng quả cảm, trí thông minh và sự cần cù, ông đã tập hợp nhân dân cùng chung sức  cải tạo thiên nhiên, đem lại cuộc sống ấm no, ổn định cho dân.

         Trong phong trào Cần Vương chống Pháp, nhà thờ Vũ Văn Mật đã trở thành một yếu tố góp phần vào công cuộc kháng chiến chống kẻ thù xâm lược. Sự kiện thực dân Pháp đốt nhà thờ đã minh chứng cho tội ác của chủ nghĩa thực dân. Đó là sự khẳng định cho tinh thần đấu tranh kiên cường, bất khuất của nhân dân ta đồng thời đã viết thêm trang sử đầy tự hào của quê hương cách mạng Yên Thành và họ Vũ ở xã Phú Thành.

Nhà thờ họ Võ

         Tại nhà thờ cũn lưu giữ nhiều hiện vật cổ, quý như gia phả, sắc phong, lệnh chỉ, văn bằng, câu đối...Đó là những cứ liệu gốc, là minh chứng thuyết phục nhất góp phần giúp hậu thế tìm hiểu về công tác tổ chức quản lý xã hội thời phong kiến đồng thời khẳng định những giá trị lịch sử tồn tại hơn 200 năm tại di tích. Hiện nay Nhà thờ Vũ và khu mộ ông Vũ Văn mật, Vũ Đình Tiến, Vũ Đình Uyên được xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia./.

                                                                                                         Bài và ảnh: Thái Thị Thu – Công chức Văn hóa – Xã hội